Məktəb fobiyası

Məktəb fobiyası qüvvətli bir narahatlıq səbəbi ilə uşağın məktəbə getməkdən imtina etməsi ya da bu mövzuda istəksiz görünməsidir. Məktəb fobiyası olan uşaqlar, məktəbə olan istəksizliklərini tipik bir şəkildə fiziki şikayətlənmə ilə dilə gətirməyə çalışan, bu səbəblə özlərini evdə tutma yolunda ana-atalarını razı salmağa çalışan uşaqlardır.
Məktəb fobiyası olan uşaqların ürək bulanması, qarın da baş ağrısı şəklində fiziki şikayətləri ümumiyyətlə səhərlər oyanar oyanmaz görünməkdə və məktəbə getməmələrinə qərar verilər verilməz də özbaşına itməkdədir. Əgər uşaqlara məktəbə günortadan sonra getmələri təklif etsələr, eyni cür şikayətlərinin bir saat içində təkrarlandığı görülər. Özlərinə o gün üçün məktəbə göndərilməyəcəkləri mövzusunda söz verilsə, ertəsi gün əlamətlərin yenidən ortaya çıxdığı diqqəti çəkər. Əgər ana-ata bir həftə müddətində uşağın məktəbi unutmasına istədiyində, uşağın bir sonrakı bazar gününə qədər sağlamlığının yerində olduğu görərlər. Həftə sonu ümumiyyətlə məktəb fobiyası olan uşaqlar üçün aktiv ola bildikləri və məktəb təzyiqi olmadan istədikləri kimi əyləndikləri üçün ən sevilən dövrdür.
Psikosomatik mənşəli şikayətləri ortadan qaldırmaq üzrə müəllim dəyişdirmə, uşağın daha az müvəffəqiyyətli bir sinifə alma ya da bir başqa məktəbə göndərmək kimi alına biləcək tədbirlər yalnız keçici bir müddət üçün nəticə verər. Bu kimi vəziyyətlərdə uşaqlar başlanğıcda xoşbəxt və yeni məktəb mühitinə coşğu içində görünürlər, ancaq bir neçə gün ya da bir həftə sonra yenidən evdə qalmaq üzrə yeni mühitlə əlaqədar bəzi şikayətlənmələrdən edirlər.
Məktəb fobiyası ilə məktəb qaçağı olmağı bir biriylə qarışdırmaq lazımdır. Məktəb fobiyası olan uşaq, müxtəlif vaxtlarda məktəbə ana-atasının məlumatıyla getməz və evdə qalar. Uşağın məktəbə getməməsinin əsasında müvəffəqiyyətsizlik qorxusu və sinif içində aktiv ola bilməmə narahatlığı vardır. Məktəbdən qaçan usaqlar isə məktəbi sevməzlər, eyni zamanda tənbəldirlər və akademik bir məqsədləri yoxdur. Bu uşaqlar, məktəbdən qaçdıqları zamanı ana və atalarının məlumatı olmadan evdən başqa istədikləri kimi keçirirlər. Buna qarşılıq məktəb fobiyası olan uşaqlar evdən uzaqlaşmazlar; evdə xoşbəxt və şəndirlər. Bu uşaqların məktəb müvəffəqiyyətləri orta səviyyədədir; imtahanlarının pis keçməsi bununla əlaqədardır.
Kəskin daxili Xroniki Məktəb Fobiyası Məktəb fobiyası əlametləri görünməyə başladıqları sırada “şiddətli” bir sıra əlamətlər diqqəti çəkər. Kəskin məktəb fobiyası olan bu uşaqlarda evdə qaldıqları vaxtda xoşbəxtdirlər, yoldaş əlaqələrində və ictimai fəaliyyətlərdə təsirlidirlər. Hətta bu uşaqlar evdə qaldıqları müddət içində ev tapşırıqlarını edərlər.
Kəskin məktəb fobiyası ibtidai məktəbdən orta məktəbə qədər hər yaşda, hətta kollec tələbələrində belə görülə bilər. Bununla birlikdə gərək yetkinlik dövründə, istərsə də yetkinlik əvvəli dövrdə rast gəlinən məktəb fobiyası əlamətləri, yeni məktəbə başlayan uşaqdakı kimi qüvvətli və çətin deyil. Əksəriyyətlə uşaqlar böyüdükcə şiddətli şəkildə məktəb fobisi görülməz, ancaq bunun yerini “xroniki fobiya” alır.
Xroniki məktəb fobiyası zamanla meydana gələr. Bu fobiya yaranmasında gəncin uşaqlıq illərindəki kəskin məktəb fobiyasına da içinə alan müxtəlif davranış problemlərinin rolu böyükdür. Xroniki məktəb fobiyası kəskin məktəb fobiyasınin tam tərsinə, bir sıra uyğunlaşma çətinliklərini ehtiva edər Xroniki məktəb fobiyası olan uşaqlar yalnız məktəbdən deyil, eyni zamanda əvvəldən zövq aldıqları fəaliyyətlərdən də uzaqlaşmağa başlayırlar. Bu uşaqlar nə dərs oxuyarlar nede müəyyən bir maraq sahəsində fəaliyyət göstərirlər. Ev ətrafında çətinlikli bir şəkildə vaxtlarını keçirməyə çalışırlar. Bundan əlavə, bu cür uşaqlar məktəbə olan qorxularını bütün ətrafa aid ederler. Nəticə olaraq bu uşaqlar gərək insan əlaqələrində, istərsə də xaric olduqları ortamlardaki narahatlıqlar getdikcə artır.