R.Kettelin faktor analitik nəzəriyyəsi

R.Kettelin faktor analitik nəzəriyyəsi
Xüsusiyyətlər nəzəriyyəsinin ilk prinsiplərinoxşarlıq təşkil etməsinə baxmayaraq Lerş ilə Kettel nəzəriyyələrini bir-birindən metodolojibaxımdan böyük fərq ayırır.Kettel ayrı-ayrı dispozisyaları
eləcə də onların bir-birindən fərqləndirilməsi zamanı fenomenoloqik təsvirinə nə də adi nitqin zəngin təcrübəsinə nə də intiutiv anlayış tərzinə əsaslanır.Kettel fərdi fərqləri hansı reaksiyaların bir-birilərinə uyğun gəlməsini yoxlamaq üçün bəzən mümkün reaksiyaları iri diapazonlarla ölçür.Analitik amil proseduraları şəklini dəyiçdirən reaksiyaların ayrı-ayrı qruplarının hissələrə ayrılmasına təkan verirlər.Belə ki,bu şəklini dəyişən reaksiyalar müşahidə olunan davranışın müxtəlif şəkildə olmasını az və yaxud da ki,çox dərəcədə sərbəst olan funksional vahid kimi çıxış edir.Onlar “amil” kimi ifadə olunur və keyfiyyət dəyişkənliklərinin köməyilə xarakterizə olunurlar.Kettel bu amillərdə nəinki davranışın təsvir vasitələrini həmçinin də onun əsasını təşkil edən şəxsi dispozisiyaları və bununla da davranışın mühüm səbəblərini görür.Kettel çox ölçülü mlumatların toplanması imkanlarından və bu məlumatların korrelyasiyalı təhlilindən istifadə etmişdir.O,psixoloji differensial problematikaya əsaslanmış,psixometrlərdən fərqli olaraq mövcud olan metodikaların (tematikası müəyyən olunan metod ilə məs:yardım etmək və yaxud da ki,ünsiyyətcillik əlaqəli olan və adətən müəyyən motivlə əlaqədar olan sorğu vərəqəsini ifadə edən metodika) məlumatlarını amil üzrə olan təhlilini aşkar olunmuş amillərin dispozisiyalar kimi nəzərdən keçirilməsi üçün kifayət qədər xarakterizə olunmuşdur.Bu amillərin əsasında istənilən tədqiq olunan varlığın fərdi xarakteristikasını əldə etmək olar.Bu növ amillər 2 səbəb üzündən shtiyatsız hərəkət kimi qiymətləndirilə bilər:
1. Əldə olunan şəklini dəyişən reaksiyalarınistifadə olunan metodikanın tədqiq olunmaya məruz qalana təşrif etdiyi reaksiya vermə imkanlarının müxtəlifliyindən asılı olmaq qabiliyyətinə malikdirlər.Metodikaların təsirini isə prosedurların cəlb olunması cəhdinin başa çıxması zamanı daha keyfiyyətli şəkildə aradan qaldırmaq mümkün olur.
2. Motivasiyalı dispozisiyaların kəmiyyətlə ifadə olunmasına dair vasitələr,yəni sorğu vərəqləri etibarlı mənbələr hesab olunmurlar.Suallara verilən cavablar asanlıqla saxtalaşdırılan və yaxud da ki, “cavabsız tensdensiyaların”təsirinə məruz qalan introspektiv hesabatlara əsaslanırlar.