| B.Spinoza affektlərin təbiəti haqqında Spinoza iradə azadlığını qəbul etmirdi.Hesab edirdi ki,özü özlüyündə iradə azadlığı mümkün deyil,çünki,insan da təbiətin bir hissəsidir.Yalnız Allah azaddır.Çünki onun hərəkətlərini yalnız o özü müəyyənləşdirir.İnsanın iradə azadlığı məhduddur və onun dərəcəsi insanın ağıllı davranışından asılıdır.Spinozaya görə insan davranışı 3 affektə əsaslanır:Sevinc,kədər və tamah.Bütün affektlər özünüqoruma instinktinə əsaslanır.Ona görə də insan davrnışı bütövlükdə xeyir və şərin etik qaydalarına yox,şəxsi mənfəətə,özünüqoruma instinktinə əsaslanır. Xeyirxahlıq isə insanın öz mövcudluğunu qorumağa çalışmasıdır.Spinozaya görə insan öz ehtiraslarının affektlərinin quludur.Bu səbəbdən də o azad ola bilməz.Qul vəziyyətindən çıxmaq azad olmaq üçün o,öz affektlərini,ehtiraslarını idarə etməyi bacarmalıdır.Müxtəlif insanlar öz affektlərini müxtəlif səviyyədə dərk etdiklərindən müxtəlif səviyyədə də azaddırlar. |
B.Spinoza affektlərin təbiəti haqqında
əvvəlki yazı