Düşünürəm ki, mədəniyyət çox böyük anlayışdır. Bu, sadəcə etiket qaydalarından istifadə etmək ya da çəngəl bıçaqla yemək yeməyi bacarmaq deyil. Ümumiyyətlə, mədəniyyət görüntü ilə bağlı deyil. İnsanın xisləti ilə bağlıdır. Məsələn, bir qız düşünün. Hansı ki, bu qız makiyajsız pis göründüyünü düşünür. Onun üçün makiyajsız çölə çıxmaq, ölümə bərabərdir. Bu qız nə qədər tələsməyindən asılı olmayaraq mütləq makiyajını edəcək. Ya da uşağınızın sağlamlığı üçün aylıq gəlirinizin yarısını xərcləməli olsanız, bunu heç düşünmədən edəcəksiniz.
Mədəniyyət də bu qədər önəmli məsələlərdən biri olmalıdır. Əgər, mədəniyyət sizin üçün gözəllik və sağlamlıq qədər önəmli olsa, nəyin bahasına olursa-olsun onu təmin edəcəksiniz. Bu zaman, mədəni olmağa çalışmağa belə ehtiyac olmayacaq. Çünki, mədəniyyət avtomatikləşəcək. Bu zaman siz insanlara kobudluq etməyəcəksiniz, başqalarını alçaltmayacaqsınız, tanımadığınız insanlara “sən” deyə müraciət etməyəcəksiniz, ictimai nəqliyyatda sıxlıqda olarkən belinizdəki çantanı çıxaracaqsınız, küçədə uca səslə danışmayacaqsınız, yerə zibil atmayacaqsınız, sinemada olarkən telefonu yandırıb işığını camaatın gözünə salmayacaqsınız, növbədən yayınmayacaqsınız və s.
Göründüyü kimi, mədəni olmağı tələb edən çox sahə var. Bunların hamısını yadda saxlamaq mümkün deyil. Amma, ümumən mədəni olan insanlar bu vəziyyətlərin hamısında avtomatik mədəni davranacaqlar. Mədəniyyət bir davranış tərzindən daha çox, təfəkkür məsələsidir.
Fuad Əsədov
