Hər yerdə özünü axtarmaq
Geniş yayılmış və izahı çətin bir təsirdir; yad kimi hiss etmək, izolə olmaq hissi, hər kəsin əyləndiyi bir dəvətdə kənardan baxmaq… Bu hiss emosional olaraq evlilik, münasibət qarşısında və ya yaxın olduğu hiss edilən uşaqlar və yaxın dostlar ilə birlikdə olarkən belə ola bilər. Təəssüf ki, bu hiss həyatdakı bütün gözəl şeyləri ləkələndirir.
Düşüncələrin və hisslərin mütəmadi olaraq təsdiq edilməsi ehtiyacı
Uşaq vaxtı sevilmədiyini hiss edən biri düşüncələrinin və hisslərinin keçərliliyi mövzusunda dərin inamsızlıq hiss edir: anası və ya ailənin başqa bir üzvü tərəfindən məsxərəyə qoyulan, çox emosional olduğu deyilən, özündən şübhə etdirilən insan bunları içinə atır və dünyanı anlamada böyük əskikliklər olduğunu zamanla fərq etməyə başlayır. Bu keçmiş, həssas insanı münasibətlərdə manipulyasiya və ya nəzarətə meyilli edə bilər. Tez-tez narahatlıq və anlaşılmazlıq zamanı danışmamağa və özlərini sıxışdırmağa meyilli olurlar. Həssas şəxsiyyətləri qarşısında əsas mülahizələr bunlar ola bilər: “Hadisəni tamamilə səhv başa düşdü” ya da “Onsuz da o emosionaldır”’
Özünə güvənməkdə çətinlik çəkmək
Bütün uğurlarına baxmayaraq, “sevilmədiyimi hiss edirəm” deyən biri insanları aldatdığı, gec olsa da bütün şansını itirəcəyi kimi düşüncələrə qapılır. Bu vəziyyət o qədər yayılmışdır ki, artıq psixologiyada özünəməxsus bir adı var: İmposter sindromu. Uğurları haqqında narahatlıq və gərginliyə, anlaşılmazlığa uyğun cavab verə bilməməsi özünə olan güvənini sarsıdır. Konflikt zamanı emosional baxımdan neytral reaksiyalar verə bilir. Həyatında şəxsiyyətlərarası çətinliklər artdığı zaman, öz-özünü günahlandırmağa və özünü tənqidə sığınacaq.
Emosional tarazlığı qurmaqla bağlı çətinliklər yaşamaq
Goldiloks problemi nədir?
Bu vəziyyət psixoloji tədqiqatlarda “Goldiloks problemi” kimi adlandırılır. İnsanın daha sonrakı həyatına təsir edən emosional və tənzimləmə ilə əlaqəli yaşana biləcək ən böyük sıxıntılar:
•Ananın uşağının ehtiyaclarını ödəməməsi.
Güvənli əlaqə qura bilməmə problemi olan uşaqlar;
1) Əzab dolu hissləri necə idarə edə biləcəyini bilmirlər
2) Hisslər dənizində boğulurlar
3) Hissləri yatırıb onların gündəlik həyatdakı müdafisədindən məhrum qala bilirlər
Bu vəziyyət Goldiloks problemi olaraq adlanır. Üç ayının evindən Goldiloksun ideal şeyi tapmaqda çətinlik çəkdiyini xatırlayırsınız. Qarşısına ya çox isti, ya çox soyuq, ya çox sərt, ya da çox yumşaq şeylər çıxarır. Bu sevilməmiş insanın stressə və ya dərin bir hissə səbəb olacaq bir vəziyyətdə özünü tapdığı emosional çətinlikdir Yaxşı xəbər isə hisslərinizi necə adlandıracağınızı və nizamlayacağınızı öyrənə bilərsiniz: yüksək divarların arxasında emosional qarışıqlıq ilə yaşamağa məhkum deyilsiniz.
Ananın sevgi və qayğısına dair dərin bir məhrumiyyət ilə yaşamaq
Heç vaxt bitməyəcək, ən dərin şəkildə təsir edən bu ehtiyacın gücünü inkar etmək çətindir. Bu həsrət həyatın bir çox mərhələsində və inkişafında qarşımıza çıxa bilər. Ancaq “sevilmədiyimi hiss edirəm” demiş bir insan sağaldıqca və özünü sevməyə başladıqca qəlbindəki yaranın acısı azalır. Bəlkə heç vaxt o acı tamamilə keçməz, ancaq yara zamanla dəyişə bilər və onunla yaşamağı öyrənə bilərik.
Keçmişə məna yükləmək və indiyə mütəmadi olaraq təsir etməsinin qarşısını almaq
Uşaqlar analarının sevgi dolu olmadığını mədəni utancaqlığa və analıq haqqındakı miflərə – “Hər ana mehribandır”, “Hər ana uşağını sevir” kimi – görə qəbul etməkdə çətinlik çəkir və bu da tez-tez uşaqlıqları ilə bağlı həqiqətə çatmalarını təmin edəcək birini tapmanın çətinliyi mənasına gəlir. Ancaq keçmişi anlamaq və keçmişin bizi necə dəyişdirdiyini bilmək daha sağlam irəliləmənin və öyrəndiyimiz davranış tərzlərini təkrar etməməmizin kilid nöqtəsidir. Keçmişlə bağlı məqamları bir-birinə bağlamaq zaman və səy tələb edir və bu təcrübə əvvəl əzab verici olur ancaq lazımlıdır.
Dəyişikliyin fərq edildiyini görmək
Uşaqlıq dövründə “Sevilmədiyimi hiss edirəm” deyə düşünən uşaqlar, uşaqlıqlarından bəri bu vəziyyətin ağır psixoloji yükünü çəkir və yetkin olduqda eşitmək istədikləri tək şey onların bütün həsrətlərinin, xəyallarının və hisslərinin uşaqlıq otağına həbs olub qalmadığını eşitməkdir. Böyüyərkən səbirsiz və ya çarəsiz hiss etmək təbiidir, çünki həyat tərsliklər yaşayacağımız və ya yanlış addımlar atacağımız uzun bir səyahətdir.
