Özünü sevməyən biri başqasını həqiqətən sevə bilərmi?
İnsanın özünü sevməsinin ilk olaraq necə başladığını heç düşünmüsünüzmü? Bəs o zaman sevgisizlik necə yaranır?
Həyata gəldiyimiz ilk günü düşünsək, fərqində olmadığımız bir halda valideynlərimizin qucağına qoyuluruq.
Bizi tərbiyə edir, böyüdür, öyrədir və sevirlər… Hər bir valideyn özünəməxsus şəkildə sevir….
Sevgi müxtəlif yollarla ifadə edilə bilər. Onun iki növü var; dolayı və birbaşa sevgini çatdırma . Ümumiyyətlə, görürük ki, əksər insanlar sevgilərini birbaşa deyil, dolayı yolla ifadə edirlər.
Sevgimizi dolayı yolla ifadə etməklə, onların bizi başa düşmələrini gözləyirik. Hisslərimizi birbaşa ifadə edib asanlaşdırmaqdansa, birbaşa ifadə etməkdən qorxduğumuz üçün həm öz həyatımızı, həm də onların həyatını çətinləşdiririk. Əslində bunun əsas səbəblərindən biri də budur ki, “Məni anlamağa çalışdıqca, mənə daha çox səy göstərir, qayğı göstərir. Hmmmm, beləcə onun mənə olan sevgisinə daha çox əmin olacam.” düşüncəmiz belədir.
Yaxud məşhur alimin dediyi kimi, “Görünən və mahiyyət eyni olsaydı, elm deyə bir şey olmazdı”. Onun çox gözəl ifadə etdiyi kimi… Bəzən hisslərimizi birbaşa ifadə edirik, amma qarşı tərəfin doğru danışdığına əmin olmaq və ya dürüst olub-olmadığını hiss etmək üçün oyunlar oynayaraq təminat rolunu oynayırıq.
Həmişə olduğu kimi, ailəmiz sevgimizi dolayı və ya birbaşa olaraq necə hiss etdirməyi öyrəndiyimiz yerdir. Çünki orada biz “ilklərimizlə” qarşılaşırıq. İlk qucaqlaşma, ilk öpüş, ilk toxunuş, ilk döyüş, ilk qəzəb, ilk inciklik….. Davranışlarını təqlid edərək hərəkət edirik.
Məsələn, bir ailənin ehtiyaclarını ödəmək nəticəsində özünü sevildiyini hiss edən uşaq sevgisini göstərmək üçün də eyni şeyi edir. Ailəsinin ehtiyaclarını qarşılayaraq “səni sevirəm”. O, bu sözün bir olduğunu düşünür.
Yaxud sürprizlərlə özünü dəyərli və sevilməyə layiq hiss edən uşaq sevdiklərinə sürprizlər edərək sevgisini nümayiş etdirir.
Yaxud öz ehtiyaclarını ödəmək üçün yoxdan yaradıldığını görən uşaq sevdiyi insanlara kömək edə bilməsə də, onları yoxdan yaratmaqla sevgisini göstərir. Çünki mən səni sevirəm.” Ailədə də belə göstərilib. Həm də öyrəndiklərini sorğu-sual etmədən təqdim edir və nümayiş etdirir. Çünki ailə daxilində, yəni ata-anada yaranan mühitdı nə edilirsə, hər kəsin öz sevgisini eyni cür rəftar etdiyi, hiss etdiyi və ya hiss etdiyi güman edilir.
Sosial mühitə qarışmağa başlayanda görürük ki, sevgi göstərməyin özümüzdən fərqli yolları var. Sevgini dolayı yolla ifadə etdiyimiz üçün öyrəndiyimiz kimi “səni sevirəm” deyirik. Qarşı tərəfin bizi başa düşməsini gözləyirik. Başa düşməyəndə belə onun problemi olduğunu düşünürük. Amma başa düşə bilmirik ki, hər kəs sevgisini böyüdüyü ailədə göstərməyi öyrənirsə, hər kəsin sevgisini göstərmək tərzi fərqlidir.
Odur ki, bu fərqlərdə sevdiyimizi və ya sevildiyimizi necə başa düşə bilərik? Soruşmaq yaxşıdır…
Ən sürətli yol birbaşa və aydın olmaqdır. Çünki aydınlıq sizi fərziyyələrlə dolu olan xəyal dünyasından aparır və reallığa doğru aparır. Dolayı ünsiyyət hər kəsin istifadə etdiyi dildən fərqli və yanıltıcı ünsiyyət üsuludursa, həyatınızı asanlaşdırmaq üçün hisslərinizi cəsarətlə və aydın şəkildə ifadə etmək faydalıdır.
“Oh, bu o qədər də asan deyil.” “Niyə?” desəniz Çox sadə soruşmaqda fayda var.
Nə itirəcəksən? Fərziyyələrinizdən çıxa bilmədiyiniz vəziyyətlərdə itirdiyiniz vaxtdan daha qiymətli bir şeyi itirəcəksiniz?
Digər tərəfdən, orijinal sualımıza qayıtsaq…
Sevimli və ya sevilməyən hiss etdiyimiz yer, ilk növbədə, ailədir. Dolayı yolla göstərdiyimiz sevgini göstərə bilməməyə başladığımız anda tükənməyə başlayırıq. Sevgimizlə nə özümüzü, nə də sevdiklərimizi qidalandıra bilmirik. Məsələn, əlində heç nə qalmayan, ancaq ailəsinin ehtiyaclarını hər zaman qarşılayaraq sevgisini göstərməyi öyrənmiş və pulu olmayanda sevgisini necə göstərəcəyini bilməyən ata varsa əvvəlcə özünü bəyənməməyə başlayır. Ehtiyacların ödənilməsinin adının sevgi olduğunu öyrəndiyi və öyrətdiyi üçün ilk növbədə öz ehtiyaclarını qarşılaya bilmədiyi üçün özündən nifrət etməyə başlayır. Ailəsinin ehtiyaclarını ödəyə bilmədiyi üçün özünü sevməməklə yanaşı, başqalarını da sevgisindən məhrum etdiyi bir proses yaşayır.
Sonra çox qəzəbli və özünü təcrid edən fərdlər eyni zamanda böyüməyə və yaşamağa başlayırlar. Əsas səbəb hər hansı səbəbdən özünü sevməyən bir ana və ya atanın övladı olmaqdır. Çünki həqiqətən ehtiyac duyduğu sevgini ala bilməyən, onu özünə verə bilməyən, sevməyən biri övladına bilmədiyi bir şeyi necə öyrədə bilər…
Təbii ki, hər bir valideyn öz potensialında nəyisə öyrədir. Heç olmasa sənə hiss etdirməyə çalışır. Ancaq burada vacib sual budur: “Bəsdirmi?”
Sevgini, sevməyi həyatda necə və harada öyrənməyinizdən asılı olmayaraq, bu, konkret şəkildə göstərilməsinə ehtiyac olmayan, hətta ən soyuq, ən bədbəxt və ən sipərli insanı belə isidən müalicəvi və valehedici bir hissdir.
Sualın cavabı: Əgər özünü sevməyən bir insana sevginin əslində güc, uğur, pul, mal, bahalı paltar, maşın, ev deyil, yəni bunların hamısının yanlış olduğunu desək, o zaman o, özünü sevmək üçün bir səbəbə ehtiyac duymur.
Hər bir insanın həyatında zaman zaman peşman olduğu qərarları, seçimləri və davranışları olur. Səhv etmək insan olmağın nəticəsidir. Hər şeyə, hər cür səhvlərə, qərarlara, davranışlara və seçimlərə baxmayaraq, özünüzdəki müsbət şeyləri ortaya çıxarsanız, əslində neqativlərinizin nə qədər az olduğunu görəcəksiniz. Təbii ki, çatışmazlıqlarınızı çox qiymətləndirdiyiniz qədər müsbət cəhətlərinizi azaltmasanız, bu mümkündür.
Çünki bu, çox təhlükəli olsa da, insanların çoxunun həyatını yanlış istiqamətdə keçirməsinə səbəb olan şeylərdən biri də bir şeyi görmək istədikləri kimi görməkdir. Yəni bəzən həqiqət bütün çılpaqlığı ilə qarşımızda o qədər aydın olur ki… Baxmağa gücümüz, görməyə cəsarətimiz və anlamaq iradəmiz olmasa, faydasızdır…
