Anksiyete cəmiyyətdə narahatlıq pozuqluğu kimi də tanınan psixoloji pozğunluqlardan biridir. Panik atak, yuxu problemləri və narahatlıqla dolu davranışlar ən çox görülən simptomlardan yalnız bir neçəsidir. Anksiyete pozğunluğu olan insanlarda ən çox görülən proses “xəstəliyi inkar etmə” prosesidir.
Anksiyete pozuqluğu kimi də tanınan anksiyete pozuqluğu psixoloji bir xəstəlik olaraq qəbul edilir. Anksiyete pozğunluğu olan insanlar indiki vəziyyətini daha intensiv yaşayır və bu vəziyyət irəlilədikcə xəstəliyin əlamətləri insana fiziki və ruhi cəhətdən daha çox təsir etməyə başlayır.
Anksiyete Nə deməkdir?
Anksiyete ümumi bir narahatlıq vəziyyətidir. Bu vəziyyət anksiyete pozuqluğu adlanır. Anksiyete pozuqluğu olan insanlar bu vəziyyətin mənfi təsirlərini gündəlik həyatlarında və iş həyatında zaman zaman sıx şəkildə hiss edirlər. Anksiyete pozuqluğu müalicə edilə bilən bir psixoloji xəstəlik olduğundan, gecikmədən bir mütəxəssisə müraciət etmək insanın həyat keyfiyyəti baxımından faydalıdır.
Anksiyete pozğunluğu olan insanlar da panik atak keçirə bilər. Anksiyete pozuqluğu müalicəsi çox qısa müddətdə müsbət cavab verən müalicələr arasındadır. Anksiyete pozğunluğu da özlüyündə fərqlənir. Bunlar ayrılıq narahatlığı, ümumiləşdirilmiş narahatlıq, sosial narahatlıq pozuqluğu və spesifik fobiyalardır.
Narahatlıq, təhlükə hiss etdiyimiz zaman hiss etdiyimiz təbii bir impulsdur. Düşüncələrə, hisslərə, fiziki vəziyyətə təsir edir. Anksiyete simptomları narahat və ya əsəbi olduğumuz zaman və ya situasiyalardan qorxduqda, xüsusən də gələcək vəziyyətlərdən narahat olduğumuz zaman baş verir.Narahatlıq normal və çox vaxt sağlam bir duyğudur. Ancaq anormal narahatlıq müntəzəm olaraq hiss olunursa, bu, indi tibbi bir xəstəlikdir.
Narahatlığın səbəbləri müəyyən edildikdən sonra mövcud səbəblərin yaxşılaşdırılması və aradan qaldırılması da narahatlığın müalicəsinə daxil edilir.
Anksiyete pozğunluqları nədir?
Anksiyete pozğunluqları müxtəlif formalarda olur. Bu vəziyyət müxtəlif adlarla və müxtəlif xəstəliklərlə çağırılsa da, hamısının əsasını anksiyete pozğunluğu təşkil edir.
• Ümumiləşdirilmiş Anksiyete Bozukluğu: Mövcud vəziyyətlə əlaqəsi olmayan daimi narahatlıq vəziyyətidir.
• Panik atak: Bu vəziyyət birdən meydana gəlir və zaman zaman baş verə bilər. Fiziki tərləmə əsasında ölüm qorxusu var və insanda titrəmələr görülür.
• Sosial Anksiyete Bozukluğu: İnsan cəmiyyətdə özünü ifadə edə bilmir, narahatlıq və qorxu hiss edir. Bu vəziyyətə sosial fobiya da deyilir.
• Spesifik Fobiyalar: Müəyyən vəziyyətlərə, əşyalara, hadisələrə və canlılara qarşı bilinməyən bir səbəbdən qorxu, narahatlıq və narahatlıq halıdır.
• Aqorafobiya: İnsanın özünü təhlükəsiz hiss etdiyi bir yeri tərk etmək qorxusu və narahatlığı olaraq xarakterizə olunur. Hər dəfə işdən evə və ya çölə gedərkən bu narahatlıq vəziyyətini yaşaması agorafobiyanın əlaməti ola bilər.
• Ayrılıq Anksiyetesi: İnsanın ailəsi, sevdikləri və bağlı olduğu bir şey səbəbiylə yaşadığı ayrılıq qorxusudur. Ayrılıq olmasa belə insan davamlı olaraq bu narahatlıq və qorxu ilə yaşayır.
• Seçici Səssizlik: Uşağın və ya fərdin səlis danışmasına baxmayaraq, sosial sahələrdə və ya vəziyyətlərdə danışmamaq vəziyyətidir.
Anksiyete Simptomları:
• Çaxnaşma, qorxu və narahatlıq
• Narahatlıq hissi vəziyyəti
• Psixi vəziyyətlərdə dəyişiklik
• sakit qalmamaq
• Yuxu problemi
• Soyuq, tərli, uyuşmuş və ya karıncalanan əllər və ya ayaqlar,
• Nəfəs darlığı
• ürək döyüntüsü
• Ürəkbulanma
• Baş gicəllənməsini saya bilərik.
Narahatlığın psixoloji əlamətləri:
• Çaxnaşma və qorxu vəziyyəti
• Yalnızlıq hissi
• Davamlı olaraq başınıza pis bir şey gələcəyi vəziyyət
• Narahatlıq hissi və bu vəziyyətdən çıxa bilməmək
Anksiyetenin fiziki simptomları
• başgicəllənmə
• Ürəkbulanma
• Nəfəs darlığı problemi
• Ürək döyüntüsü
• Əllərdə və qollarda uyuşma və karıncalanma hissi
Narahatlığın Səbəbləri Nələrdir?
Narahatlığın səbəbləri bir çox səbəbə görə inkişaf edə bilər. Narahatlıq insanın öz qayğı və qayğılarını idarə edə bilməməsidir. İnsanın yaşadığı stress vəziyyətləri narahatlığa səbəb ola bilər və ya bir travma bu vəziyyətə səbəb ola bilər.
Anksiyete simptomlarında həddindən artıq narahatlığın psixi sağlamlıq problemi olduğu vəziyyətləri aşağıdakı kimi sadalaya bilərik:
• Əgər narahatlıq halları çox güclü hiss olunursa və ya uzun müddət davam edirsə,
• Hiss olunan qorxu və ya narahatlıq vəziyyətlə mütənasib deyil.
• Narahatlığa səbəb ola biləcək vəziyyətlərdən qaçınmaq,
• Narahatlıqlar nəzarət etmək çətin olan vəziyyətlərə səbəb olur,
• Panik atak kimi narahatlıq əlamətləri müntəzəm olaraq baş verirsə,
• Gündəlik həyatda iştirak etmək və ya həzz aldığı şeylərlə məşğul olmaq çətindirsə, bu psixi pozğunluqdur.
Əgər sizdə belə simptomlar müşahidə olunursa, həkimə müraciət etmək faydalıdır. Testlər bu simptomlara səbəb ola biləcək müxtəlif şərtlərin olub olmadığını ortaya çıxaracaq. Ancaq heç bir test xüsusi olaraq narahatlıq pozğunluğunu diaqnoz edə bilməz. Dərman və psixoterapiya anksiyete pozğunluğunun müalicəsində istifadə edilən üsullardır.
