Borderline şəxsiyyət pozuntusu 1975 ci ildə avstriyalı psixiatr Otto Kernberg tərəfindən müəyyən edilmişdir.Borderline şəxsiyyət pozuntusu şəxsin düşüncə və qavrayışında,insanlara qarşı olan duyğularında və ikili müsnasibətlərində problem yaradan psixi problemdir. ‘Borderline’ sözünün mənası ‘sərhəd’ deməkdir.Xəstəlik psixoz və nevroz – iki psixiatrik xəstəlik arasındakı sərhəd kimi qəbul edilmişdir.Borderline şəxsiyyət pozuntusu adatən yeniyetməlik dövründə ortaya çıxır.
Borderline şəxsiyyət pozuntusu olan şəxslərin əhvah-ruhiyyəsi ani dəyişir və tez-tez həyatdakı rollarını və nə məqsədlə yaşadıqlarını sorğulayırlar.Bu tip şəxslərin fikirləri tez dəyişir.Misal üçün bu gün dost kimi gördüyü birini sabah səbəsiz yerə düşmən kimi görür.Bu səbəblə ikili münasibətlərdə qeyri-sabitdirlər.
Borderline şəxsiyyət pozuntusu olan şəxslərdə
- Biri ilə tez əlaqə qurmaq və biri ilə səbsiz münasibəti kəsmək
- Özünə zərər vermək
- İntihara cəhd
- Qəzəbin idarə olunması problemləri
- Boşluqda hiss etmək
- Güvən problemləri və yersiz şübhə
Sayılan əlamətlərin hamısı xəstəliyə sahib şəxsdə görülməyə bilər.Əlamətlərin müddəti,say və şiddəti xəstədən xəstəyə dəyişir.
Bu xəstəliyin dəqiq səbəbi aydınlaşdırılmasa da,xəstəliyin inkişafına səbəb oluduğu bilinən bəzi faktorlar var.Məsələn,genetik kodların bu xəstəliyin inkişafında rolu var.Çünki,birinci dərəcəli qohumlarında borderline şəxsiyyət pozuntusu olan şəxslərin xəstəliyə tutulma riski yüksəkdir.
Xəstəliyin inkişafında sosial faktorların da rolu var.Borderline şəxsiyyət pozuntusuna malik olan şəxslərin böyük bir hissəsi uşaq vaxtı təcavüz,tərk edilmə kimi hadisələr yaşayan şəxslərdi.Uşaq vaxdı yaranan bu travmalar xəstəliyin inkişafına təkan verən səbəblərdəndir.
Borderline şəxsiyyət pozuntusunun yol açdığı bir sıra problemlər
- Təhsili yarıda buraxmaq
- Tez-tez iş dəyişdirmək
- Boşanma
- Maddə bağımlılığı,yol qəzası,cinsi yolla keçən xəstəliklər
- İntihara təşəbbüs və s
Borderline şəxsiyyət pozuntusu olan şəxslərdə digər psixi pozuntulara da rast gəlinir
- Depresiya
- Hal və təşviş pozuntusu
- Bipolyar
- Travma sonrası stres pozuntusu
- Yemə pozuntusu
- Diqqət dağınıqlığı və hiperaktivlik
Borderline şəxsiyyət pozuntusu müalicəsi olan bir xəstəlikdir.Bu şəxslər uzun müddətli müalicə alırlar.Müalicə müddətində fərqli terapiyalar uyğulanır.Terapiyaların məqsədi şəxsin duyğularını və təkanlarını kontrol etmək üçündür.Müalicə zamantı preparat müdaxiləsindən də istifadə olunur.Şəxsin yaşadığı vəziyyətin həssaslığından və şiddətindən aslı olaraq xəstəxanalarda və ya sağlamlıq mərkəzlərində qısa müddətli qalma halları da olur.
Bipolyar pozuntu və Borderline pozuntunun oxşar əlamətləri var və bəzən insanlar bunu səhv salır.Bipolyar pozuntu şəxsin ruh halı,enerjisi,düşüncələri və aktivliyinə günlərcə və aylarla təsir edə bilər.Bipolyar pozuntunun əsas əlamətləri yüksək əhval-ruhiyyə,yuxu ehtiyyacının azalması,şişirdilmiş inam və nikbinlik hissi,tez-tez danışmaq və s.
