D.B.Elkonin təsnifatı

D.B.Elkoninə görə uşaq anadan olandan 17 yaşa qədər olan dövr-də ardıcıl olaraq aşağıdakı əsas fəaliyyət növlərindən istifadə edir və buna müvafiq olaraq yaş dövrləri müəyyənləşdirilir:
1/bilavasitə- emosional ünsiyyət;
2əşyavi –manipulyativ fəaliyyət;
3.rollu oyunlar;
4.təlim fəaliyyəti;
5.intim –şəxsi ünsiyyət;
6.təlim –peşə fəaliyyəti.
Həmin əsas fəaliyyət növlərin-dən hansından istifadəyə əsas-lanaraq D.B.Elkonin müvafiq şə-kildə uşağın anadan olandan orta məktəbi qurtarana qədər aşağıda-kı 6 yaş dövrüqn keçdiyini qeyd etmişdir:
1.Körpəlik dövrü:anadan olan-dan bir yaşa qədər.
Bu dövrdə blavasitə emosional ünsiyyət aparıcı fəaliyyət rolunu oynayır.İkinci ayda meydana gə-lən kompleks canlanma uşağın böyüklərlə ünsiyyətinin mürək-kəb forması kimi özünü göstərir. Böyüklərə bu cür emosional ün-siyyət uşağın əşyalarla müstəqil olaraq manipulyasiya aparmaöa başladığı dövrə qədər davam edir
2.Erkən uşaqlıq dövrü:bir yaşdan 3 yaşa qədər.
Bu dövrdə əşyavi –manipulyativ fəaliyyət aparıcı fəaliyyət olur. Bu zaman bir növ xüsusi fəaliy-yətə keçid baş verir.Eyni zaman-da uşaöln böyüklərə verbal ünsiyyət forması inkişaf edir.
Aparılmış tədqiqatlar göstərmiş-dir ki,bu dövrdə uşaqlar nitqdən təfəkkür aləti kimi deyil, insan-larla birgə fəaliyyət zamanı əməkdaşlıq təmin etmək üçün əlaqə vasitəsi kimi istifadə edir-lər.
3.Bağça yaş dövrü:3 yaşdan 6-7 yaşa qədər.
Bu dövrdə oyun aparıcı fəaliyyət rolunu oynayır,uşağın psixika və davranışının bütün cəhətlərinin inkişafı üçün şərait yaradır. Xüsusi oyun tərzlərindən istifadə etməklə uşaq bir növ böyüklərin rolunu öz oyunlarında təkrar edir,insanlar arasındakı qarşılıqlı münasibətləri özünəməxsus şə-kildə mənimsəyir.Bu zaman rol-lu oyunlar fəallığın növü kimi özünü göstərir.
4.Kiçik məktəb yaşı dövrü:6-7 yaşdan 10-11 yaşa qədər.
Bu dövrdə uşaqların psixi inkişa-fında təlim aparıcı fəaliyyət kimi özünü göstərir.Təlim prosesində əqli və idrak qabiliyyətləri forma laşmaqla,təlimin köməyilə uşağı əhatə edən adamlarla onun mü-nasibətlər sistemi şərtlənir.
5.Yeniyetməlik dövrü: 10-11 yaşdan 14-15 yaşa qədər.
Bu dövrdə əmək fəaliyyəti,eləcə də xüsusi ünsiyyət forması olan intim –şəxsi ünsiyyət meydana gəlir və inkiaşf edərək aparıcı fəaliyyət rolunu oynayır. Ünsiy-yətin başlıca məqsədi yoldaşlıq və dostluğun elementar norma-larının aşkara çıxarılması və mənimsənilməsindən ibarət olur. Ünsiyyətin bütün formalarında yoldaşlıq özünəməxsus kodek-sinə tabe olmaq münasibəti mü-şahidə olunur.
6.İlk gəanclik dövrü:14-15 yaşdan 17 yaşa qədər.Bu dövrdə təlim-peşə fəaliyyəti aparıcı rol oynaıyr.Yeniyetməlik dövründə meydana gələn intim –şəxsi ün-siyyət inkişafda mühüm əhəmiy-yət kəsb edir. İlk gənclik döv-ründə həyata baxışlar,oeşə və şəxsi özünü təsdiq inkişaf edir.