Virtual reallığa məruz qalma terapiyası (VRET) texnologiyadan istifadə edən ekspozisiya terapiyasının bir formasıdır . Ekspozisiya terapiyası narahatlıq və ya qorxuya səbəb olan vəziyyətlərə, düşüncələrə və ya xatirələrə qarşı ola biləcəyiniz stress reaksiyalarının intensivliyini azaltmağa kömək etməyə çalışır. Nəzarət olunan və təhlükəsiz mühitdə siz posttravmatik stress pozğunluğuna (PTSP) məruz qalırsınız. Bəzi hallarda, məsələn, hərbi ilə əlaqəli döyüş və ya ağır avtomobil qəzaları kimi PTSP-na səbəb olan hadisələri yenidən yaratmaq çətindir. VRET bu vəziyyətləri təhlükəsiz şəkildə təqlid edə və insanın real həyat təcrübəsini simulyasiya edə biləcək mühit təmin edə bilər.Virtual reallıq (VR) haqqında düşünəndə siz qulaqcığı olan birinin video oyun oynadığını və ya filmə baxdığını təsəvvür edə bilərsiniz. Lakin bu texnologiya lisenziyalı psixi sağlamlıq mütəxəssisinin rəhbərliyi altında istifadə edildikdə müəyyən psixi sağlamlıq problemlərini müalicə etməyə də kömək edə bilər. Buna virtual reallıq terapiyası və ya virtual reallığa məruz qalma terapiyası (VRET) deyilir. Virtual Reallıq Terapiyası nəyi müalicə edir?Virtual reallıq (VR) texnologiyadan istifadə edərək real həyat mühitlərini real görünən uydurma mühitlərlə əvəz edir. Buna simulyasiya deyilir. Ekspozisiya terapiyası qorxularınızla təhlükəsiz mühitdə qarşılaşmağa kömək edir. Aşağıdakı problemlərin terapiyası ilə məşğul olunur:• Fobiyalar• Panik pozğunluğu • Sosial anksiyete pozğunluğu• Obsesiv-kompulsiv pozğunluq ( OKP )• Posttravmatik stress pozğunluğu (PTSP)• Ümumiləşdirilmiş psixoloji narahatlıq • Travmatik beyin zədəsiVRET ilə ekspertlər VR texnologiyasını ekspozisiya terapiyası ilə birləşdirir və VR qulaqlıq vasitəsilə sizi onlara məruz qoyan hər hansı tetikleyicileri, stressorları və ya qorxularınızı təqlid edir. Bu, travmatik və ya stresli təcrübənin real versiyalarını yaradan mənzərələr, səslər, qoxular və vibrasiyaları əhatə edə bilər.Məsələn, əgər siz təyyarədə uçmaqdan qorxursunuzsa, VRET real təyyarəyə ayaq basmadan uçuş və enişi simulyasiya edə bilər. Lisenziyalı psixi sağlamlıq mütəxəssisi VRET seanslarının uzunluğuna, tempinə və intensivliyinə nəzarət etmək üçün sizinlə işləyir. Nəhayət, VRET-in məqsədi zamanla qorxularınızı azaltmağa və ümumi həyat keyfiyyətinizi yaxşılaşdırmağa kömək etməkdir.Virtual Reallığa məruz qalma terapiyası kimə kömək edə bilər?Təxminən 40 milyon Amerikalı yetkin bir növ narahatlıq pozğunluğuna malikdir. Müalicə olmadan, simptomlar ümumiyyətlə keçmir və zamanla daha da pisləşir. Yalnız təxminən 37% ehtiyac duyduqları yardımı alır. Bunun bir neçə səbəbi var, o cümlədən:Qorxu. Ənənəvi ifşa terapiyası ilə sizdən tez-tez qorxduğunuz hər şeyə bir neçə dəfə məruz qalmağınız xahiş olunur. Bu sizi narahat edə bilər və ya çox qorxulu ola bilər.Hadisələri yenidən yaratmaq. İstifadə olunan iki ümumi məruz qalma müalicəsi növü in vivo (İn vivo – ifşa terapiyası (iVET) heyvan fobiyası da daxil olmaqla, xüsusi fobiyalar üçün seçilən müalicədir) və xəyalidir. In vivo ilə, əgər ilanlardan qorxursunuzsa, sizdən həqiqətən birini idarə etməyiniz xahiş oluna bilər. Sizdən ilan tərəfindən dişləndiyiniz vaxtı, sonra nə baş verdiyini, necə hiss etdiyinizi və s. xatırlamağınız xahiş oluna bilər.Ancaq bəzən terapevtinizin ofisində hərbi ilə əlaqəli döyüş və ya avtomobil qəzası kimi real həyat ssenarilərini yenidən yaratmaq çətindir. Və bir terapevt həqiqətən təsəvvürünüzü idarə edə bilməz, bu da bəzi hallarda terapiyanı təsirsiz və ya təhlükəli edə bilər. Bu zaman VRET yaxşı seçim ola bilər.
Psixologiya Elmi-Tədqiqat İnstitutunun Neyrofeedback üzrə mütəxəssisi Sevil Cavadova
