Uşaqların üz ifadələri pis yuxu hekayəsini izah edir

Şekspir yuxunu “təbiətin yumşaq tibb bacısı” adlandıranda, o, şübhəsiz ki, bir şeyə can atırdı. Əsrlər sonra tədqiqatçılar aşkar etdilər ki, uşaqlarda yorğun olan zaman,yuxularını almayanda bu onların emosional fəaliyyətinə uzunmüddətli sosial problemləri proqnozlaşdıra biləcək şəkildə təsir edir. Hyuston Universitetinin psixologiya professoru Candice Alfano tərəfindən “Affective Science”jurnalında nəşr olunan yeni bir araşdırma, yuxu məhdudiyyətindən sonra uşaqların üz ifadələrindəki emosiyaların dəyişməsinin eyni vaxtda və yaxud zamanla sosial problemləri proqnozlaşdırıb-proqnozlaşdırmadığını araşdırıb.
Alfano bildirirki: “Uşaqlarda yuxu problemləri müntəzəm olaraq sosial pronlemlerinin ortaya çıxması və həmyaşıdlarla münasibətlərdə daha çox uyuşmamazlıqla səciyyələnir. Lakin biz həqiqətən də bu birləşmələri nəyin idarə etdiyini anlamırıq”. Alfano, əvvəlki araşdırmalarının bəzi nəticələrinə əsaslanaraq, cavabların qismən uşaqların yorğun zaman üzlərinin emosiyaları ifadə etmə üsullarında ola biləcəyini fərz etdi.
Bu nəzəriyyəni yoxlamaq üçün Alfano və həmkarları iki laboratoriyada emosional qiymətləndirmə zamanı 7 ilə 11 yaş arasında olan 37 uşağı müayinə etdilər; biri uşaqlar yaxşı istirahət etdikdə, digərinə isə iki gecə qismən yuxu məhdudiyyəti qoyuldu. Bu qiymətləndirmələr zamanı uşaqlarlar mənfi və müsbət hadisələri düşünürdü və yüksək dəqiqliklə kamera onların üz ifadəsinə yönəlirdi. İştirakçıların valideynləri övladlarının o dövrdə və təxminən iki ildən sonra sosial fəaliyyəti haqqında hesabat təqdim etdilər.
“Şübhə etdiyimiz kimi, yuxu məhdudlaşdırıldıqda xoş görüntülərə cavab olaraq daha az müsbət üz ifadələri nümayiş etdirən uşaqların iki il sonra, hətta əvvəlki sosial problemlərinə nəzarət edərkən daha çox sosial problemlərin olduğu bildirildi”
Üz ifadələrindəki yuxuya əsaslanan dəyişikliklər və sosial problemlər arasında paralel əlaqələr tapılmasa da, Alfano bunun sosial davranış və həmyaşıdları münasibətlərindəki inkişaf fərqləri ilə bağlı ola biləcəyini təklif etdi.

Alfano izah edirdi:”Üz ifadələri təkcə başqalarına sizin necə hiss etdiyinizi anlamaqla kifayətlənmir, həm də başqalarının hisslərinə yoluxucu təsir göstərdiyi bilinir.”

Nəticələr, uşaqlıqda yuxu keyfiyyətinin pis olduğunu, sonrakı sosial-emosional problemləri proqnozlaşdıran və yuxunun uşaqların psixi sağlamlığının və rifahının müxtəlif aspektlərinə necə təsir etdiyini araşdıran tədqiqatların əhəmiyyətini göstərən inkişaf edən tədqiqatlar toplusunu dəstəkləyir. Sosial ünsiyyətin mərkəzi aspekti olan üz ifadəsi, yuxu itkisinə səbəb olan duyğuların bir aspektidir.